Lew (Panthera leo) – duży, mięsożerny ssak lądowy z rodziny kotowatych, drugi po tygrysie – co do wielkości – wśród czterech ryczących wielkich kotów. Jedyny kot żyjący w zorganizowanych grupach socjalnych, zaliczany do tzw. wielkiej piątki Afryki – pięciu najbardziej niebezpiecznych zwierząt afrykańskich (słoń, nosorożec, bawół, lew i lampart). Samiec lwa, łatwo rozpoznawalny po grzywie, może ważyć 150–250 kg. Największy znany samiec ważył 375 kg, był to lew o imieniu Simba, żył on do 1970 roku w Colchester Zoo. Samice są znacznie mniejsze, ważą 110–160 kg (największe 185 kg) i nie mają grzywy. Samce zajmują się zdobywaniem i obroną terytorium oraz ochroną stada i zapładnianiem samic. Samice polują i opiekują się lwiątkami. Lwy zamieszkiwały niegdyś Afrykę, Azję i Europę, a jeśli uznać lwy amerykańskie za podgatunek Panthera leo – to również Amerykę Północną i Południową. Współcześnie występują tylko w Afryce, gdzie są narażone na wyginięcie i szczątkowo w Indiach, gdzie ich stan liczebny określony został jako krytyczny.
Etymologia nazw lew i Panthera leo nie jest jednoznacznie wyjaśniona. Słowo leo pochodzi od łacińskiego leō, leōnis, które z kolei wywodzi się ze starogreckiego leōn/λεων. Dalszych źródeł autorzy dopatrują się w języku hebrajskim i staroegipskim.
Lew jako gatunek został opisany naukowo przez Linneusza pod nazwą Felis leo Linnaeus, 1758, następnie przeniesiony do rodzaju Leo Brehm, 1829, a w końcu zaliczony przez Pococka do rodzaju Panthera w 1930. Pochodzenie słowa Pantherajest często wyjaśniane jako złożenie greckiego pan- oznaczającego wszech- i thēr oznaczającego zwierzę, co miałoby nawiązywać do dawnego szerokiego zasięgu występowania lwów. Online Etymology Dictionary wyjaśnienie takie uważa zaetymologię ludową i dopatruje się pochodzenia słowa panthera z orientalnych określeń ubarwienia zwierzęcia.
| Lew | |
|
Panthera leo |
|
| (Linnaeus, 1758) | |
 Głowa samca |
|
| Systematyka | |
| Domena | eukarionty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Typ | strunowce |
| Podtyp | kręgowce |
| Gromada | ssaki |
| Podgromada | ssaki żyworodne |
| Infragromada | łożyskowce |
| Rząd | drapieżne |
| Rodzina | kotowate |
| Rodzaj | Panthera |
| Gatunek | lew |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ) | |
 |
|
| Zasięg występowania | |
 |
|
Wielkie koty, do których zaliczany jest lew, wywodzą się z jednej linii ewolucyjnej, określanej nazwą Pantherinae. Należą do niej rodzaje Panthera (lew, tygrys, jaguar,lampart, irbis), Neofelis (pantera mglista i borneańska) i Pardofelis (kot marmurkowy). Dotychczas nie znaleziono ich ostatniego wspólnego przodka, ale z badańmtDNA wynika, że ich linie rozwojowe oddzieliły się ok. 6 mln lat temu. Znalezione ślady kopalne sugerują, że przedstawiciele kotów podobnych do współczesnego lwa pojawili się w Afryce Wschodniej w późnym pliocenie (5–1,8 mln lat temu). Najstarsze szczątki zaliczane do linii rozwojowej lwa, datowane na ok. 3,5 mln lat, odnaleziono w Laetoli w Tanzanii. Niektórzy naukowcy klasyfikują go do gatunku Panthera leo, ale stanowisko takie nie jest powszechnie akceptowane ze względu na wiele niejasności.
Naukowcy są zgodni co do tego, że właściwy Panthera leo żył w Afryce co najmniej 1,5 mln lat temu i rozprzestrzenił się po całym kontynencie.Wczesnoplejstoceńskie prymitywne lwy opisywane początkowo jako P. l. fossilis pojawiły się we wczesnym i środkowym plejstocenie, a ok. 700 tysięcy lat temu migrowały do Europy i Azji. W późnym plejstocenie (100–10 tys. lat temu) były najbardziej rozprzestrzenionym dużym ssakiem lądowym. Zasięg ich występowania obejmował Afrykę, Eurazję, Amerykę Północną i Południową. W czasach historycznych (2 tys. lat temu) zamieszkiwały już tylko Bałkany (Bułgaria, Macedonia i lasy Grecji) przez Persję aż do Indii i prawie całą Afrykę.
Lew był kiedyś – jak większość współczesnych drapieżników – gatunkiem kosmopolitycznym. Gwałtowne przemiany antropogeniczne w przeciągu ostatnich kilku tysięcy lat obecnej epoki holoceńskiej spowodowały wymarcie populacji lwów na wielu obszarach, w wyniku czego lew jest obecnie gatunkiem reliktowym, zagrożonym przede wszystkim ze strony człowieka.
Z badań genetycznych wynika, że niezależnie wyewoluowały dwie odrębne linie lwa. Jedna reprezentowana przez wymarłe pod koniec ostatniej epoki lodowcowej (ok. 10 tys. lat temu) lwy jaskiniowe i lwy amerykańskie, druga – przez współczesnego Panthera leo.
Pierwotny zasięg występowania lwów obejmował tereny Eurazji od Portugalii po Indie, większą część Afryki oraz Amerykę – od północy po Peru. Stopniowo eliminowany z Ameryki i Europy, ostatni obszar występowania w Europie to Kaukaz, gdzie spotykano go jeszcze w X w. n.e. Pod koniec XIX i na początku XX w. wyginęły w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie. Z pierwotnego zasięgu został wyeliminowany przez czynniki środowiskowe i działalność człowieka i ograniczony wyłącznie do terenów Afryki i Indii. Większość obecnej populacji szacowanej pomiędzy 16000 a 30000 osobników występuje we wschodniej i południowej części Afryki.
Na przekór popularnemu określeniu "król dżungli" lew jest zwierzęciem otwartych równin. Można go spotkać w całejAfryce, głównie subsaharyjskiej, z wyjątkiem terenów pustynnych i lasów równikowych. Lwy dobrze się adaptują do wielu środowisk, lecz preferują sawanny bogate w ssaki kopytne, gdzie – obok hieny cętkowanej – są drugim wielkim drapieżnikiem. Zasiedlają również tereny krzaczaste, górskie i półpustynne. W górach Bale w Etiopii populacja lwów żyje na wysokości 4240 m n.p.m. W Afryce Południowej zostały wytępione, z wyjątkiem osobników chronionych w parkach narodowych Krugera i Kalahari Gemsbok.
Nieliczna obecnie populacja lwów azjatyckich (Panthera leo persica), które w czasach historycznych żyły na Bałkanach, lasach Grecji przez Persję, aż do Indii, występuje współcześnie tylko w lesie Gir w stanie Gujarat w północnych Indiach. W 2005 odnotowano w tym rezerwacie 359 lwów. Rezerwat ma powierzchnię ok. 1412 km². Ten podgatunek jest krytycznie zagrożony wymarciem.
Większość publikowanych prac na temat lwów opiera się na obserwacjach populacji z Serengeti i Ngorongoro.
-
Podstawowe dane (samce są większe od samic) (dane liczbowe uśrednione z uwzględnieniem poszczególnych podgatunków) Długość całkowita 200–330 cm, maks. 350 cm Długość (bez ogona) 140–230 cm Długość ogona 60–100 cm Wysokość 80–120 cm Masa ciała 150–250 kg, rek. 375 kg (samce); 100–160 kg (samice) Liczba chromosomów 2n=38 Pożywienie duże i małe kręgowce – od młodych słoni po antylopy